Với những người đã chơi Liên Minh Huyền Thoại từ lâu, hẳn sẽ không khó để các bạn nhận ra rằng những chiến thuật của game luôn có một sự xoay vòng nhất định.

Có những vòng xoay nhỏ như việc những tướng nổi lên ở đầu mùa, sau đó bị lãng quên ở giữa mùa và trở lại ở cuối mùa sau những thay đổi có lợi. Có những vòng xoay lớn hơn theo kiểu một nhóm tướng nổi lên ở mùa giải này nhưng sau một thời gian rất dài bị bỏ quên và bỗng chốc trở lại ở mùa giải mới. Đó hẳn là những điều mà những người đã gắn bó với Liên Minh Huyền Thoại (LMHT) suốt một thời gian dài có thể nhận thấy. 

Metagame – chiến thuật căn bản và hiện hành

Metagame là thuật ngữ được dùng để nói về chiến thuật, trong đó chiến thuật ở đây được chia làm 2 loại là chiến thuật căn bản và chiến thuật hiện hành. Chiến thuật căn bản là việc phân chia một đội hình 5 người trong LMHT theo các vị trí lần lượt là một tướng đường trên, một tướng đi rừng, một tướng đường giữa và 2 tướng đường dưới. Theo đó, các tướng đường trên thường là những tướng có khả năng chống đỡ tốt để hút sát thương và gây ra sự hỗn loạn phía sâu bên trong đội hình. Các tướng đi rừng sẽ có nhiệm vụ tấn công vào các đường để tạo ra sự chênh lệch cũng như kiểm soát các mục tiêu lớn nhỏ trên bản đồ như trụ, rồng, các bùa lợi hay Baron.

Tướng đường giữa là những tường mạnh về dồn sát thương và có sức mạnh lớn ở giữa và cuối trận. Những tướng này sẽ được ưu tiên đi đường ngắn một mình để đảm bảo an toàn và có chiêu cuối sớm. Hai vị tướng đi đường dưới được gọi là cặp đôi xạ thủ – hỗ trợ, trong đó xạ thủ là những người có sát thương mạnh nhất về cuối trận và được bảo vệ kỹ càng mọi lúc. Hỗ trợ là vị trí ít sát thương nhất nhưng lại có thể tạo ra ảnh hưởng lớn nhờ hiệu ứng khống chế mạnh. Một đội hình gồm 5 vị trí như trên là một đội hình căn bản và nó vẫn được duy trì từ mùa 1 tới nay. Những biến thể khác có thể làm khuyết đi một vị trí hoặc có 2 vị tướng có cùng vai trò nhưng đi ở 2 đường khác nhau.

Chiến thuật hiện hành ở thời điểm hiện tại (tính đến phiên bản 4.16) cũng không có nhiều khác biệt khi số lượng các vị trí trong đội hình vẫn được đảm bảo. Tuy nhiên ở từng vị trí, vai trò của các tướng có phần khác biệt đôi chút với chiến thuật căn bản. Tướng đường giữa hiện nay không hoàn toàn là cuộc chiến của những pháp sư nữa mà những sát thủ có sát thương vật lý lớn như Zed, Talon hay Yasuo vẫn có chỗ đứng. Vị trí xạ thủ là sự thống trị của những vị tướng càng về cuối càng mạnh thay vì là những xạ thủ mang thiên hướng ép đường như trước. Vị trí đi rừng là đất diễn của các sát thủ có độ cơ động cao và khả năng bắt lẻ tốt như Rengar hoặc Kha’Zix.

Ảnh hưởng của chiến thuật hiện hành tới việc chọn tướng

Một điều rõ ràng dễ thấy là việc các đội lựa chọn tướng luôn phụ thuộc vào chiến thuật hiện hành. Tức là nếu có những vị tướng nào nổi bật, chúng sẽ nằm trong vùng tranh chấp của các đội. Không cấm thì sẽ được chọn là điều dễ thấy ở những vị tướng đang làm chủ chiến thuật hiện hành. Chúng ta có thể kể ra những cái tên đang có sức hút lớn như Maokai, Zilean hay Tristana. Tuy nhiên có một điều mà rất nhiều người thường cố tìm lời giải đáp thỏa đáng: chiến thuật hiện hành từ đâu mà có và điều gì có thể thay đổi được chiến thuật hiện hành? Chiến thuật hiện hành sẽ thay đổi như thế nào và điều đó có tác động gì tới toan tính chiến thuật của người chơi?

Trước tiên, chúng ta có thể coi chiến thuật hiện hành là xu thế, là cái mà số đông hướng tới. Từ đó, cách để tạo ra được một chiến thuật hiện hành là tạo ra một xu thế mà được đông đảo cộng đồng ủng hộ. Giải đấu chung kết thế giới thường là thước đo lớn nhất cho sự phổ biến của một vị tướng. Những cái tên được lựa chọn nhiều hiển nhiên sẽ là những gương mặt sáng giá nhất và luôn nằm trong vùng tranh chấp. Vậy làm thế nào để tạo ra một xu thế? Chúng ta sẽ thấy điều đó một cách rõ ràng hơn nếu nghiên cứu kĩ càng những thay đổi trong từng phiên bản. Hay nói một cách khác, chính mỗi phiên bản đem tới cho chúng ta một xu thế khác nhau. Mỗi xu thế sẽ dài ngắn khác nhau tùy thuộc vào những thay đổi trong các phiên bản đó.

Chúng ta thấy rõ sự thống trị mạnh mẽ của Tristana ở chung kết thế giới 2014 nhưng liệu có ai dám sử dụng cô ta ở thời điểm này cách đây một năm hay thậm chí chỉ là 6 tháng trước? Không nhiều đội dám mạo hiểm sử dụng một vị tướng bị đánh giá là “yếu” so với xu thế lúc đó. Tuy nhiên những thay đổi về trang bị cho các xạ thủ đã mở đường cho Tristana tỏa sáng. Không còn bị khắc chế bởi những xạ thủ ép đường mạnh, Tristana thoải mái tung hoành với sức mạnh không thể chống đỡ và đó là những gì chúng ta thấy hiện tại. Vậy là xu thế đến trực tiếp từ những thay đổi ở các phiên bản và được những người chơi nổi tiếng áp dụng tại các giải đấu cho tới khi nổi tiếng và lan rộng ra toàn cầu.

Những vị tướng được thay đổi sức mạnh trực tiếp sẽ là những cái tên đầu tiên được nhắm tới nhưng không chỉ vậy, chúng cũng tạo ra cơ hội cho những vị tướng khác được thể hiện mình. Cụ thể là những vị tướng có thể khắc chế lại chúng và tăng sức mạnh cho chúng. Zilean được xuất hiện cực kỳ nhiều với tỉ lệ xuất hiện tới 100% ở chung kết thế giới hiện tại nhưng chúng ta không hề thấy có bất cứ một sự thay đổi sức mạnh nào về vị tướng này. Zilean được chọn bởi vị tướng này phối hợp rất tốt với những cái tên đang nổi như Rengar, Kha’Zix với khả năng tăng tốc hoặc đơn giản hơn chỉ là đảm bảo sự sống cho những siêu xạ thủ như Tristana hay Kog’Maw. Janna cũng là một ví dụ tương tự khi cô ta rất thích hợp với những xạ thủ có thể sống sót tốt và gây sát thương khá như Tristana hay Lucian.

Những kẻ “ngoại lai”

Một khi chiến thuật hiện hành được lan rộng, người người nhà nhà sẽ đổ xô theo “phong trào”. Những lượt cấm dành cho những vị tướng đang nổi cũng sẽ nhiều hơn và từ đó, các đội cũng như những người chơi phải có phương án dự phòng. Những vị tướng thuộc dạng phương án dự phòng có thể xem như những vị tướng tình thế khi những cái tên mạnh nhất bị cấm hoặc bị đối thủ lấy mất. Ví dụ như ở thời điểm hiện tại, Maokai và Alistar sẽ là những sự lưa chọn ưu tiên của các đội. Khi một trong 2 vị tướng này bị cấm hoặc bị đối thủ chọn mất, những người chơi đường trên sẽ đưa ra những cái tên ít nổi hơn như Ryze, Nidalee hoặc Irelia, tùy theo phong cách và sở thích của người chơi.

Những phương án dự phòng kể trên là những con bài khá mạnh nhưng không phải là những vị tướng đủ tốt để bạn muốn chọn trước đối thủ (Ryze có thể được cân nhắc chọn trước trong những trường hợp nhất định). Chính bởi vậy, những con bài này thường được chọn trong trường hợp không có được những sự lựa chọn quen thuộc nhất. Dĩ nhiên người chơi cũng hoàn toàn có thể sử dụng tốt những vị tướng này và tạo nên sự khác biệt nhưng về cơ bản, những cái tên kia không đủ bá đạo để lấn át xu thế cũ và tạo ra một xu thế mới. Từ đó, đây hoàn toàn có thể là những sự lựa chọn tốt vì dễ có được cũng như khiến đối thủ không thực sự đề phòng.

Ngoài những phương án dự phòng, một vài người chơi tài năng luôn thủ sẵn cho mình một quân bài bí mật. Đó là những vị tướng chỉ mạnh trong những tình huống cụ thể như khi được đối đầu với một vị tướng nào đó khác. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ xem xét trường hợp của Rumble. Khi mà hết Maokai, Alistar và cả Ryze thay phiên nhau trở thành những sự lựa chọn ưu tiên thì Rumble được xuất hiện một cách đầy lặng lẽ. Rất khó để ai đó dám chọn Rumble trước bởi vị tướng này rất dễ bị khắc chế. Tuy nhiên, khi mà người ta vẫn đua nhau chọn những cái tên nổi trội trong số 3 cái tên kia thì Rumble lại là một sự lựa chọn cực hay và thú vị bởi vị tướng này có thể “sấy khô” cả 3 cái tên đang “hot”.

Những quân bài này không dễ để trở thành xu thế bởi nó còn tùy thuộc vào kỹ năng của người chơi cũng như chiến thuật của từng đội. Một ví dụ để thấy điều này là sự lựa chọn Swain của sOAZ dùng để khắc chế Alistar hay Maokai. Swain khá mạnh khi đối đầu với 2 vị tướng tay ngắn kia và thực tế cho thấy sOAZ đã thi đấu rất tốt với Swain nhưng bản thân Swain không phù hợp với nhiều đội hình cũng như đòi hỏi sự luyện tập quen tay. Hay như sự lựa chọn Cho’gath đường trên để khắc chế Alistar cũng rất tốt nhưng không dễ để sử dụng Cho’gath có hiệu quả trong giao tranh. Tuy nhiên cũng có những trường hợp con bài chiến thuật này vụt hóa trở thành một xu thế và chen chân vào giữa những “hot boy” lúc đó như trường hợp của Trundle. Khi mà Renekton và Shyvana quá nổi trội, Trundle của sOAZ đã tạo ra một cuộc cách mạng ở đường trên lúc bấy giờ.

Nhìn chung, chiến thuật hiện hành trong LMHT vẫn dựa khá nhiều theo chiến thuật căn bản bởi sự cân bằng và toàn diện của nó trong mọi thời điểm của trận đấu. Tuy nhiên, LMHT cũng luôn có chỗ cho sự sáng tạo và đó là lí do mà các đội vẫn có thể biến hóa một chiến thuật gốc thành nhiều phiên bản khác nhau. Sự xuất hiện của các vị tướng cũng theo đó mà được hoán đổi liên tục để phù hợp. Chính điều đó đã tạo ra những vị tướng xu thế cũng như những kẻ phá xu thế.